Հենրի Ֆորդ` ամերիկացի ինժեներ, արդյունաբերող, գյուտարար, ԱՄՆ-ի ավտոմոբիլային արդյունաբերության հիմնադիրներից, «Ford Motors Company» ընկերության ու հոսընթաց-կոնվեյերային արտադրության հիմնադիր:
Ծնվել է 1863 թ. հուլիսի 30-ին միչիգանցի ագարակատիրոջ ընտանիքում: Հայրը միշտ դժգոհում էր նրանից. ագարակում Հենրին իրեն արքայորդու պես էր պահում ու յուրաքանչյուր գործ անում դժկամորեն: «Դեռ վաղ հասակից ես մտածում էի, որ շատ բաներ այլ կերպ կարելի է անել. ինչու՞ ջրով դույլը ձեռքին ամեն օր բարձրանալ հսկայական աստիճաններով, եթե կարելի է տեղադրել մի քանի մետրանոց ջրատար խողովակ»:
Երբ Հենրին 12 տարեկան էր, հորից գրպանի ժամացույց է նվեր ստանում, չի համբերում, բացում է ժամացույցի կափարիչը: Սա օգնում է նրան մի կարևոր բացահայտում անել՝ մեխանիզմի մասերը փոխգործակցում են. մի ակը պտտում է մյուսը, և յուրաքանչյուր պտուտակ կարևոր է մեխանիզմի աշխատանքի համար:
Հենրին հասկանում է՝ յուրաքանչյուր շարժում ծնվում է մյուսից, յուրաքանչյուրն ունի իր լծակը: Իսկ հաջողության հասնելու համար պետք է իմանալ՝ որ լծակները գործի դնել:Մի անգամ հոր հետ սայլակով քաղաքից վերադառնալիս Հենրին տեսնում է ինքնագործ հսկայական մեքենա՝ լոկոմոբիլ: Այս դեպքը կարծես կանխորոշում է նրա ապագան:
15 տարեկանում Հենրին որոշում է ոչ մի դեպքում ագարակատեր չդառնալ ու մի գիշեր թաքուն գնում Դեյտրոյտ: Աշխատում է մի քանի գործարաններում: Նա այնքան պրոֆեսիոնալ էր, որ կոտրված մեխանիզմին դիպչելով՝ անմիջապես հասկանում էր անսարքության պատճառը: Շուտով հայրը Հենրիին առաջարկում է 40 ակր հող` գյուղ վերադառնալու և «մեքենա» բառը մոռանալու պայմանով: Հենրին համաձայնում է, բայց խեղճ հայրը չէր էլ պատկերացնում, որ որդին մոլորեցնում է իրեն:
1882 թ. Հենրին ամուսնանում է Կլարա Բրայանտի հետ, ում հետ ծանոթացել էր պարահրապարակում: Կլարան վստահ էր՝ ամուսինը անպայման կհասնի մեծ հաջողության: Նա միշտ հետաքրքրվում էր ամուսնու գործերով, բայց երբեք չէր խառնվում: Պատահական չի ասված՝ յուրաքանչյուր հաջողակ տղամարդու կողքին իմաստուն կին կա: Որոշ ժամանակ անց Հենրին և Կլարան տեղափոխվում են Դեյտրոյտ, որտեղ Հենրին գործի է անցնում էլեկտրական ընկերությունում՝ որպես ինժեներ: 1893 թվականն էր, երբ ծնվեցին մեծ մագնատի որդին ու առաջին մեքենան: Երկու գիշերվա անդադար աշխատանքի արդյունքը հեծանվի 4 ակերի վրա հավաքված մեքենան էր, որը կոչվեց «կվադրացիկլ»:
Նույն թվականին Ֆորդը դառնում է Էդիսոնյան ընկերության, 6 տարի անց՝ Դեյտրոյտի ավտոմոբիլային ընկերության գլխավոր ինժեներ: Ֆորդն իր ողջ մտավոր և ֆիզիկական կարողությունները ներդնում էր բենզինով «սայլակ» ստեղծելու, այլ ոչ գրասենյակային աշխատանքների մեջ՝ այդ ընթացքում 2 անգամ հրաժարվելով ղեկավարի պաշտոնից: Հենրին ֆինանսական միջոցներ չուներ իր երազանքն իրականացնելու համար: Շուտով մի դեյտրոյտցի գործարար, հայտնվելով նրա արագընթաց «սայլակում», համաձայնվում է համագործակցել: Որոշ ժամանակ անց փակվում է «Detroit Automobile Company»-ն: «Ավտոմեքենայի պահանջարկ չկար, ինչպես որ չի լինում յուրաքանչյուր նոր ապրանքատեսակի դեպքում: Ես հրաժարվեցի իմ պաշտոնից` որոշելով, որ էլ երբեք կախյալ դիրք չեմ զբաղեցնի»,- հիշում էր Ֆորդը:
1903 թ. վերջապես գրանցվում է «Ford Motors Company»-ն, իսկ տարիներ անց Ֆորդը դառնում է ընկերության վերահսկող փաթեթի սեփականատերն ու ղեկավարը: «Մասնագետներն այնքան խելացի և փորձառու են, որ ամենուր տեսնում են հստակ սահմաններ ու խոչընդոտներ: Եթե ես ցանկանայի վերացնել մրցակիցներիս, նրանց կապահովեի մասնագետների մի մեծ բանակով»,-ասում էր նա:
Ֆորդի հաղթանակը «Т» մոդելի ներդրումն էր, որը ավտոմոբիլաշինության մեջ փոխեց բոլոր մոտեցումները: Նա ստեղծեց ոչ թե շքեղ խաղալիք ընտրյալների, այլ մատչելի ապրանք միջին կենսամակարդակ ունեցող հազարավոր ամերիկացիների համար: Հաջողությունը գերազանցեց բոլոր սպասելիքները. վաճառվեց «Т» մոդելի մոտ 15 միլիոն ավտոմեքենա: Նա ստանդարտացրեց և միավորեց տեխնոլոգիական բոլոր գործընթացները՝ նոր համակարգն անվանելով «մեքենայի տեռոր»: Նա առաջինն էր, ով սահմանեց աշխատավարձի նվազագույն մակարդակ և 8 ժամյա աշխատանքային օր: Ֆորդը գերադասում էր ինքնուրույն ձեռնարկել աշխատակիցների սոցիալական վիճակի բարելավմանն ուղղված միջոցառումները՝ համառորեն անտեսելով արհմիությունների ճնշումը, ինչն էլ հանգեցրեց նրանց հետ երկարատև հակամարտություններին: Ֆորդի նորարարություններից մեկն էլ 60 անձանցից կազմված սոցիոլոգիական ծառայության հիմնումն էր:
1930-ականներին սպառողների շրջանում պահանջարկի լուրջ փոփոխություններ նկատվեցին, իսկ Ֆորդը, հավատարիմ իր նախկին գաղափարներին, դա հաշվի չառավ՝ ավտոմոբիլաշինության առաջնային դիրքերը զիջելով «General Motors»-ին: 1945 թ. ընկերության ղեկավարությունը հանձնեց անվանակից թոռանը (մինչ այդ ընկերությունը պաշտոնապես պատկանում էր որդուն): Ֆորդը կյանքից հեռացավ 1947 թ. ապրիլի 7-ին, 83 տարեկան հասակում:
Ծնվել է 1863 թ. հուլիսի 30-ին միչիգանցի ագարակատիրոջ ընտանիքում: Հայրը միշտ դժգոհում էր նրանից. ագարակում Հենրին իրեն արքայորդու պես էր պահում ու յուրաքանչյուր գործ անում դժկամորեն: «Դեռ վաղ հասակից ես մտածում էի, որ շատ բաներ այլ կերպ կարելի է անել. ինչու՞ ջրով դույլը ձեռքին ամեն օր բարձրանալ հսկայական աստիճաններով, եթե կարելի է տեղադրել մի քանի մետրանոց ջրատար խողովակ»:
Երբ Հենրին 12 տարեկան էր, հորից գրպանի ժամացույց է նվեր ստանում, չի համբերում, բացում է ժամացույցի կափարիչը: Սա օգնում է նրան մի կարևոր բացահայտում անել՝ մեխանիզմի մասերը փոխգործակցում են. մի ակը պտտում է մյուսը, և յուրաքանչյուր պտուտակ կարևոր է մեխանիզմի աշխատանքի համար:
Հենրին հասկանում է՝ յուրաքանչյուր շարժում ծնվում է մյուսից, յուրաքանչյուրն ունի իր լծակը: Իսկ հաջողության հասնելու համար պետք է իմանալ՝ որ լծակները գործի դնել:Մի անգամ հոր հետ սայլակով քաղաքից վերադառնալիս Հենրին տեսնում է ինքնագործ հսկայական մեքենա՝ լոկոմոբիլ: Այս դեպքը կարծես կանխորոշում է նրա ապագան:
15 տարեկանում Հենրին որոշում է ոչ մի դեպքում ագարակատեր չդառնալ ու մի գիշեր թաքուն գնում Դեյտրոյտ: Աշխատում է մի քանի գործարաններում: Նա այնքան պրոֆեսիոնալ էր, որ կոտրված մեխանիզմին դիպչելով՝ անմիջապես հասկանում էր անսարքության պատճառը: Շուտով հայրը Հենրիին առաջարկում է 40 ակր հող` գյուղ վերադառնալու և «մեքենա» բառը մոռանալու պայմանով: Հենրին համաձայնում է, բայց խեղճ հայրը չէր էլ պատկերացնում, որ որդին մոլորեցնում է իրեն:
1882 թ. Հենրին ամուսնանում է Կլարա Բրայանտի հետ, ում հետ ծանոթացել էր պարահրապարակում: Կլարան վստահ էր՝ ամուսինը անպայման կհասնի մեծ հաջողության: Նա միշտ հետաքրքրվում էր ամուսնու գործերով, բայց երբեք չէր խառնվում: Պատահական չի ասված՝ յուրաքանչյուր հաջողակ տղամարդու կողքին իմաստուն կին կա: Որոշ ժամանակ անց Հենրին և Կլարան տեղափոխվում են Դեյտրոյտ, որտեղ Հենրին գործի է անցնում էլեկտրական ընկերությունում՝ որպես ինժեներ: 1893 թվականն էր, երբ ծնվեցին մեծ մագնատի որդին ու առաջին մեքենան: Երկու գիշերվա անդադար աշխատանքի արդյունքը հեծանվի 4 ակերի վրա հավաքված մեքենան էր, որը կոչվեց «կվադրացիկլ»:
Նույն թվականին Ֆորդը դառնում է Էդիսոնյան ընկերության, 6 տարի անց՝ Դեյտրոյտի ավտոմոբիլային ընկերության գլխավոր ինժեներ: Ֆորդն իր ողջ մտավոր և ֆիզիկական կարողությունները ներդնում էր բենզինով «սայլակ» ստեղծելու, այլ ոչ գրասենյակային աշխատանքների մեջ՝ այդ ընթացքում 2 անգամ հրաժարվելով ղեկավարի պաշտոնից: Հենրին ֆինանսական միջոցներ չուներ իր երազանքն իրականացնելու համար: Շուտով մի դեյտրոյտցի գործարար, հայտնվելով նրա արագընթաց «սայլակում», համաձայնվում է համագործակցել: Որոշ ժամանակ անց փակվում է «Detroit Automobile Company»-ն: «Ավտոմեքենայի պահանջարկ չկար, ինչպես որ չի լինում յուրաքանչյուր նոր ապրանքատեսակի դեպքում: Ես հրաժարվեցի իմ պաշտոնից` որոշելով, որ էլ երբեք կախյալ դիրք չեմ զբաղեցնի»,- հիշում էր Ֆորդը:
1903 թ. վերջապես գրանցվում է «Ford Motors Company»-ն, իսկ տարիներ անց Ֆորդը դառնում է ընկերության վերահսկող փաթեթի սեփականատերն ու ղեկավարը: «Մասնագետներն այնքան խելացի և փորձառու են, որ ամենուր տեսնում են հստակ սահմաններ ու խոչընդոտներ: Եթե ես ցանկանայի վերացնել մրցակիցներիս, նրանց կապահովեի մասնագետների մի մեծ բանակով»,-ասում էր նա:
Ֆորդի հաղթանակը «Т» մոդելի ներդրումն էր, որը ավտոմոբիլաշինության մեջ փոխեց բոլոր մոտեցումները: Նա ստեղծեց ոչ թե շքեղ խաղալիք ընտրյալների, այլ մատչելի ապրանք միջին կենսամակարդակ ունեցող հազարավոր ամերիկացիների համար: Հաջողությունը գերազանցեց բոլոր սպասելիքները. վաճառվեց «Т» մոդելի մոտ 15 միլիոն ավտոմեքենա: Նա ստանդարտացրեց և միավորեց տեխնոլոգիական բոլոր գործընթացները՝ նոր համակարգն անվանելով «մեքենայի տեռոր»: Նա առաջինն էր, ով սահմանեց աշխատավարձի նվազագույն մակարդակ և 8 ժամյա աշխատանքային օր: Ֆորդը գերադասում էր ինքնուրույն ձեռնարկել աշխատակիցների սոցիալական վիճակի բարելավմանն ուղղված միջոցառումները՝ համառորեն անտեսելով արհմիությունների ճնշումը, ինչն էլ հանգեցրեց նրանց հետ երկարատև հակամարտություններին: Ֆորդի նորարարություններից մեկն էլ 60 անձանցից կազմված սոցիոլոգիական ծառայության հիմնումն էր:
1930-ականներին սպառողների շրջանում պահանջարկի լուրջ փոփոխություններ նկատվեցին, իսկ Ֆորդը, հավատարիմ իր նախկին գաղափարներին, դա հաշվի չառավ՝ ավտոմոբիլաշինության առաջնային դիրքերը զիջելով «General Motors»-ին: 1945 թ. ընկերության ղեկավարությունը հանձնեց անվանակից թոռանը (մինչ այդ ընկերությունը պաշտոնապես պատկանում էր որդուն): Ֆորդը կյանքից հեռացավ 1947 թ. ապրիլի 7-ին, 83 տարեկան հասակում: